Dikkat! Yağmacı Dergiler Atıf Veri Tabanlarına Sızıyor
24 Temmuz 2019
Nisan 2019’da, yağmacı yayıncı OMICS Group, sahte hakem incelemesi talep etmek, bilim insanlarını bilgileri dışında dergi editörü olarak listelemek, sahte etki değerleri kullanmak ve ABD Ulusal Tıp Kütüphanesi PubMedCentral ve Medline’da indeksli dergilerin logolarını yetkisiz kullanmak da dahil olmak üzere aldatıcı ticari uygulamaları nedeniyle 50 milyon Amerikan doları para cezasına çarptırıldı.
Yağmacı dergilerde yayın yapmak “insan, hayvan ve para israfı” olarak tanımlanmıştır (Moher et al. 2017). Yağmacı dergilerin iyi bilinen akademik arama motorlarında ve atıf veritabanlarında indekslenmeyeceği varsayıldığından, uygulamada yayınlarının diğer bilim adamları tarafından nadiren atıf alacağı veya onlara nadiren başvurulacağı varsayılmıştır. Ancak bu bilimsel olarak şüpheli dergilerdeki yayınlar, PubMed (Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Tıp Kütüphanesi) ve Scopus (Elsevier) gibi atıf veritabanlarına sızmıştır (Manca et al. 2017 a, b; Cortegiani et al. 2019). Yağmacı dergilerle mücadele amaçlı çok sayıda inisiyatif, araştırmacıları yazılarını buralarda yayınlamamaları konusunda uyararak, bu dergilere başvuruları azaltmaya odaklanmıştır. Günümüzde artık atıf veritabanlarına bulaşmış olduklarından, araştırmacılar, akademik kurumlar, dergiler, yayıncılar ve araştırma fonları, yağmacı yayınların daha fazla yayılmasını önlemek için ek stratejilere ihtiyaç duyacaktır.
Araştırmacılar ve yazarlar artık “yağmacı dergi” terimini biliyor olmalılar, ancak nasıl çalıştıklarını bilmiyor olabilirler. Yağmacı dergilerin yayıncıları, bilimsel doğruluğu göz ardı ederek, kar elde eden işletmelerdir (Pai ve Franco 2016). Araştırma bulgularını herkesin erişimine açık hale getirmeyi ve yazarların çalışmalarının telif hakkını kendi ellerinde tutmalarını amaçlayan çevrimiçi açık erişim modelini kötüye kullanırlar. Yağmacı yayıncılar, bir ücret karşılığında makale yayınlamayı teklif eden çok sayıda çevrimiçi “dergi” yayınlarlar; ancak meşru yayıncılardan beklenen türden bir hakem değerlendirmesi yapmazlar veya editörlük hizmeti sunmazlar (Frandsen 2019). Aslında uygulamalarının birçoğu hilelidir. Nisan 2019’da, yağmacı yayıncı OMICS Group, sahte hakem incelemesi talep etmek, bilim insanlarını bilgileri dışında dergi editörü olarak listelemek, sahte etki değerleri (impact factors) kullanmak ve ABD Ulusal Tıp Kütüphanesi PubMedCentral ve Medline’da indeksli dergilerin logolarını yetkisiz kullanmak da dahil olmak üzere aldatıcı ticari uygulamaları nedeniyle 50 milyon Amerikan doları para cezasına çarptırıldı (Timmer 2019).
Yazının Devamı İçin [Tıklayınız].