Buzadam Ötzi’nin bakterisi Avrupa’ya göçü aydınlatıyor

5 bin 300 yıllık mumya Ötzi’nin midesinde gastrite neden olan Helicobacter pylori bakterisi bulundu. Bilim insanları bakterinin genomunu çözdü. Bakteri, Afrika’dan Avrupa’ya göçün sanılandan daha önce gerçekleşmiş olabileceğini gösteriyor.

9 Ocak 2016 Cumartesi

İtalya’da Alp Dağları’nda 25 yıl önce erimiş buzulların arasında keşfedilen 5 bin 300 yıllık mumya Ötzi’nin, gastrit ve ülser gibi mide sorunlarına neden olan bir bakteri taşıdığı ortaya çıktı. Discovery News Ötzi’nin midesindeki bakterilerin, DNA dizisi çıkarılan bilinen en eski patojenler olduğunu yazdı. Bu keşif ayrıca, Afrika’dan Avrupa’ya göçün sanılandan daha önce gerçekleştiğini de gösterdi.

Paleopatolog Albert Zink ve mikrobiyolog Frank Maxiner öncülüğündeki ekip, Ötzi’nin midesinin içinde Helicobacter pylori patojeninin kanıtlarını buldu. Zink, Discovery News’e yaptığı açıklamada “5 bin 300 yıllık Helicobacter Pylori’nin genomunun tamamını çözdük” dedi. Arkeofili internet sitesinden Ayşe Bursalı, bu bulgunun Avrupa’ya yapılan göçlerin tarihine ışık tuttuğunu aktardı.

Science dergisinde önceki gün yayımlanan araştırmanın başlangıcı 2010 yılına dayanıyor. Araştırmacılardan Zink “Günümüzde, Helicobacter pylori bakterisinin varlığına dair kanıtlar hastanın mide dokusunda bulunur. Ötzi’nin mide mukozası korunmamış olduğu için birşey bulmayacağımızı düşünüyorduk. Fakat mide içeriğinin tamamının DNA’sını çıkararak sorunu çözdük” dedi.

Maixner da, “Bunu yaptıktan sonra, karışımdan Heliobacter DNA dizilerini ayırmayı ve tüm genomunu çıkarmaya başardık” diye ekledi. Bilim insanları, Ötzi’nin midesinde günümüzde Heliobacter bulaşmış insanlarda görülen proteinler tespit etti. Ancak mide mukozası bugüne kadar korunamadığı için mide sorunları yaşadığı kesin olan Ötzi’ye mide iltihabı teşhisi konulamadı. Ötzi’nin mide sorunlarını hangi oranda yaşadığı bu nedenle netleşmedi.

ASYA TİPİ BAKTERİ

Buzadam Ötzi’de bulunan bakteri türü, araştırmacıları şaşırttı. Araştırmacılardan Thomas Rattei “Ötzi’de, günümüzde Avrupalılarda bulunanla aynı tür Heliobacter bulacağımızı sanmıştık. Fakat bulduğumuz Orta ve Güney Asya’da genellikle görülen bakteri türü oldu” dedi. Avrupa’daki Heliobacter popülasyonunun Asya ve Afrika bakterilerinin karışımı olduğu biliniyor, fakat bu karışımın nerede ve özellikle ne zaman gerçekleştiğine dair farklı teoriler var. Bakteriler genelde aile içinde bulaştığı için, bakterilerin coğrafi yayılımı dünya nüfusunun tarihiyle bağlantılı.

Neolitik insanlar göçebe yaşamı bırakıp tarıma başladığı zaman, çoktan melez Avrupa bakterisini taşıdıkları düşünülüyordu. Ötzi üzerindeki araştırma bunun doğru olmadığını gösterdi.

Araştırmacılardan Yoshan Moodley “Sadece tek bir genom bizim için müthiş bir bakış açısı sağlıyor. Afrika türü bakteriyi Avrupa’ya getiren göçlerin, Ötzi yaşarken henüz gerçekleşmemiş olduğunu, ya da ciddi oranda gerçekleşmediğini söyleyebiliriz” dedi.

Heliobacter popülsayonları üzerine araştırma yapan Daniel Falush, bilimin Afrika türü bakterinin Avrupa’ya nasıl geldiğini çözmesi gerektiğini söyledi. Falush “İlk başta bunun yaklaşık 9 bin yıl önce Neolitik göç sırasında olduğunu düşünmüştük. Fakat bunun yanlış olduğu görülüyor. Bu genom, Afrika göçlerinin büyük ihtimalle son 5 bin yıl içinde gerçekleştiğini gösteriyor” dedi.

BUZADAM’IN İLK BULGULARI

Büyük olasılıkla omzuna saplanan ok ile ölen Buzadam Ötzi 1991’de Alp Dağları’nda keşfedildi. 5 bin 300 yaşındaki bu adam, 30-45 yaş arasında yaklaşık 1.60 boyundaydı. Ve organları, giyisileri görülebiliyordu. DNA analizleri Ötzi’nin kahverengi gözlü ve kahverengi saçlı olduğunu gösteriyor. Keçi derisinden bir peştemal ve tozluk giyiyordu. Otzi’nin tabanı ayı derisi üst kısmı geyik derisinden yapılma ayakkabılarının içinde onu sıcak tutması için koyduğu düşünülen otlar bulundu.