12 Kasım 2025
Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) bugün (12 Kasım) yayımlanan 2025 Dünya Tüberküloz Raporu’na göre, tüberküloz (TB), geçen yıl 1.2 milyondan fazla kişinin ölümüne ve tahmini 10.7 milyon kişinin hastalanmasına yol açarak dünyanın en ölümcül bulaşıcı hastalıklarından biri olmaya devam ediyor. Tanı, tedavi ve inovasyonda kaydedilen ölçülebilir ilerlemeye rağmen, finansman ve eşit bakıma erişimde devam eden zorluklar, tüberkülozla küresel mücadelede elde edilen kazanımları tersine çevirme tehdidi oluşturuyor.
DSÖ Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, “Tüberkülozun küresel yükündeki düşüş ve test, tedavi, sosyal koruma ve araştırmalardaki ilerleme, yıllar süren aksaklıkların ardından iyi haberler, ancak ilerleme zafer anlamına gelmiyor,” dedi. “Tüberkülozun önlenebilir ve tedavi edilebilir olmasına rağmen her yıl bir milyondan fazla can almaya devam etmesi vicdansızlıktır. DSÖ, ülkelerle birlikte kaydettikleri ilerlemeyi sürdürmek ve 2030 yılına kadar tüberkülozu sona erdirme yolunda hızlandırmak için çalışıyor.”
Küresel İlerleme ve Başarı Öyküleri
2023 ve 2024 yılları arasında, dünya çapınad tüberküloz hastalığı oranı yaklaşık %2, tüberküloz kaynaklı ölümler ise %3 azaldı. Bu düşüşler, COVID-19 pandemisinin neden olduğu aksaklıkların ardından temel sağlık hizmetlerinde toparlanmanın sürdüğüne işaret ediyor.
Bazı bölgeler ve ülkeler, güçlü siyasi kararlılık ve yatırımların bu kadim hastalığa çare bulduğunu gösteren sürekli bir ilerleme kaydediyor. 2015 ve 2024 yılları arasında, DSÖ Afrika Bölgesi tüberküloz insidans oranında (her yıl 100 000 kişi başına tüberküloz hastalığına yakalanan kişi sayısı) %28 ve ölümlerde %46 azalma sağladı. Avrupa Bölgesi ise daha da büyük düşüşler yaşadı; insidanslarda %39, ölümlerde ise %49 azalma görüldü.
Aynı dönemde, 100’den fazla ülke tüberküloz vaka oranlarında en az %20’lik bir azalma elde ederken, 65 ülke tüberküloz kaynaklı ölümlerde %35 veya daha fazla azalma sağladı. Bu ülkeler, DSÖ Tüberküloza Son Stratejisi’nin ilk kilometre taşlarına ulaştı.
Ancak, küresel olarak tüberküloza son vermek, en yüksek yüke sahip ülkelerde ilerlemenin hızlandırılmasını gerektirecektir. 2024 yılında, küresel tüberküloz hastalığına yakalanan kişi sayısının %87’si 30 ülkede yoğunlaşmıştı. Bunlardan sadece sekizi, küresel toplamın %67’sini oluşturuyordu: Hindistan (%25), Endonezya (%10), Filipinler (%6.8), Çin (%6.5), Pakistan (%6.3), Nijerya (%4.8), Demokratik Kongo Cumhuriyeti (%3.9) ve Bangladeş (%3,6).