24 Eylül 2025
Epidemiyoloji ve Klinik Spektrum
Respiratuvar sinsityal virus (RSV), sonbahar ve kış aylarında sık hastalık nedeni olan, klinik spektrumu hafif üst solunum yolu infeksiyonlarından ağır pnömoniye kadar uzanan bir patojendir. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) verilerine göre RSV her yıl yaklaşık 3.6–6.5 milyon poliklinik başvurusuna, 190 000-350 000 hastane yatışına ve 10 000-23 000 ölüme neden olmaktadır.
Özellikle ≥65 yaş bireylerde, KOAH, kalp yetmezliği, diyabet gibi komorbid hastalığı olanlarda, immünosupresif kişilerde ve bakım evinde yaşayanlarda hastalık daha ağır seyretmekte ve mortalite riski artmaktadır. İnfluenza ile karşılaştırıldığında RSV’nin benzer, hatta zaman zaman daha yüksek oranlarda hastane yatışına, yoğun bakım ihtiyacına ve ölüme yol açtığı bildirilmiştir.
Bulaşma ve Klinik Bulgular
Hastalık başlıca damlacık yoluyla, daha az sıklıkla kontamine sekresyonlar veya yüzeylerle temas sonucu bulaşır. İnkübasyon süresi 4-6 gündür. Bulaştırıcılık genellikle 3-8 gün sürmekte olup, semptomların başlamasından 1-2 gün önce başlayabilir. Yaşlı veya immünosupresif hastalarda bulaştırıcılık 4 haftaya kadar uzayabilir.
Klinik tablo ateş, öksürük, halsizlik, burun akıntısı ve hışıltılı solunum ile karakterizedir. Yaşlı bireylerde dispne, göğüs ağrısı ve deliryum gibi atipik bulgular da görülebilir.
Tanı
Antijen testleri kullanılmakla birlikte, altın standard yöntem nazofaringeal sürüntü örneğinden RSV PCR testidir. Yaşlı hastalarda viral yük düşük olabileceğinden PCR duyarlılığı daha sınırlı olabilir. Bu nedenle özellikle klinik şüphe varlığında alt solunum yolu örneklerinin çalışılması önerilmektedir.
Tedavi
Tedavi esas olarak destekleyici ve semptomatiktir. Antiviral ajan ribavirinin, hematolojik malignite veya kemik iliği nakli gibi yüksek riskli immünosupresif erişkinlerde pnömoni ve mortaliteyi azaltabileceğine dair sınırlı sayıda çalışma mevcuttur; bu nedenle kullanım hasta özelinde değerlendirilmelidir.
Korunma ve Aşılama
Tüm solunum yolu viruslarında olduğu gibi el hijyeni, maske ve fiziksel mesafe önlemleri korunmada önemlidir. Bununla birlikte, 2023 yılında onaylanan rekombinant protein temelli aşılar ile etkin bağışıklama mümkün hale gelmiştir.
Faz çalışmaları, 60 yaş ve üzerindeki bireylerde alt solunum yolu infeksiyonlarını önlemede %80’in üzerinde, KOAH/kalp yetmezliği/diyabet gibi komorbid hastalığı olanlarda ise %90’ın üzerinde etkinlik göstermiştir. Güncel veriler, bu aşıların tek doz uygulama ile en az üç RSV sezonu boyunca koruma sağladığını göstermektedir. Bu anlamda değerlendirdiğinde kişilere yılın herhangi bir zamanında aşı önerilebilir. Diğer yandan Kuzey Yarımküre ‘de, RSV sezonunun genellikle ekim ayında başladığı ve ocak ayında pik yaptığı göz önünde bulundurularak, bağışıklamanın bu döneme girmeden önce sağlanması önemli klinik fayda sağlayacaktır.
Ülkemiz için Öneriler
Ülkemizde de ruhsatlandırılarak kullanıma sunulan RSV aşılarının:
- 75 yaş ve üzeri tüm bireylere, 60-74 yaş arası altta yatan hastalığı olan bireylere tek doz olarak uygulanması çalışma grubumuzun da erişkin aşı önerilerindendir.
- Gebe kadınlar, gebeliğin 32. ila 36. haftaları arasında, Eylül ile Ocak ayları arasında tek doz maternal (gebe onaylı) RSV aşısı yaptırmalıdır.
KLİMİK Derneği Erişkin Bağışıklaması Çalışma Grubu (EBÇG)
Kaynaklar:
- https://www.cdc.gov/rsv/about/index.html
- Papi A, et al. “Respiratory Syncytial Virus Prefusion F Protein Vaccine in Older Adults” (NEJM 2023). Bu faz 3 çalışmasında, prefusyon F proteini temelli aşı, ileri yaş bireylerde RSV alt solunum yolu infeksiyonlarına karşı önemli düzeyde koruma göstermiştir. New England Journal of Medicine
- Ison MG, et al. “Efficacy, safety, and immunogenicity of the AS01E-adjuvanted RSVPreF3-based vaccine over three RSV seasons in adults ≥60 years” (Lancet Respiratory Medicine, 2025). Bir doz RSVPreF3 OA aşısının, ≥60 yaş bireylerde üç ardışık RSV sezona ait alt solunum yolu infeksiyonlarını önlemede etkinliği incelenmiştir. The Lancet+1
- Walsh EE, et al. Efficacy and Safety of a Bivalent RSV Prefusion F Vaccine (NEJM, 2023). Bu faz 3 çalışmasında, bivalan RSV préF aşısı ≥60 yaş yetişkinlerde RSV alt solunum yolu hastalığını önlemede anlamlı etkinlik göstermişti