7 Mayıs 2025
Afrika’daki en ölümcül hastalıkların çözüm yolu sivrisinekler olabilir. İngiltere merkezli Oxitec, sivrisineklerin genetiğini değiştirerek sıtma gibi salgın hastalıkları önlemek istiyor.
Biyoteknoloji şirketi Oxitec’te araştırma ve geliştirme ekibi lideri olan Michal Bilski, genetiği değiştirilmiş sivrisinek üretiminin erken aşamalarından birini yürütüyor. Amaç, yumurtalardan çıkacak sivrisineklerin sıtma, dang humması, Zika ve chikungunya gibi hastalıklara karşı mücadelede etkili olması. Bu hastalıkların taşıyıcısı ise sivrisinekler.
Cibuti’de Denendi
Geçtiğimiz yıl Oxitec, sıtmanın yeniden arttığı Doğu Afrika ülkesi Cibuti’de on binlerce genetiği değiştirilmiş sivrisinek saldı. Doğu Afrika’da ilk, kıtada ise ikinci kez böyle bir salım gerçekleştirilmiş oldu.
Bu hamle, dang hummasıyla mücadele amacıyla Florida ve Brezilya’da yapılan birçok genetiği değiştirilmiş sivrisinek salımını takip ediyor. Dang humması, ihmal edilen tropikal hastalıklardan biri olarak kabul ediliyor.
Sıtmayı Önleyebilir
Malaria No More UK adlı kuruluşun strateji sorumlusu Lottie Renwick’e göre bu sivrisineklerin sıtma bulaşması üzerindeki etkisi önemli olabilir. “Gerçekten çok büyük bir rol oynayacaklar ve oyunun kurallarını değiştirecekler” diyen Renwick bu müdahalenin, sivrisinek ağları ve aşılar gibi diğer araçlarla birlikte çalışması gerektiğini de ekliyor. Sıtma, dişi sivrisinekler tarafından bulaştırılıyor ve beş yaş altı çocukların en büyük ölüm nedenlerinden biri olarak görülüyor.
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, 2023 yılında 83 ülkede tahminen 263 milyon sıtma vakası ve 597 bin ölüm yaşandı. Bu hastalığın büyük bir tehdit olmasının en büyük sebebi kentsel ortamlarda yayılabilmesi. Afrika’daki diğer sıtma taşıyan sivrisinekler genellikle kırsal alanlarda ürese de Afrika’daki şehirler hızla büyüyor ve 2035 yılına kadar Afrikalıların yarısından fazlasının şehirlerde yaşayacağı tahmin ediliyor.