25 Şubat 2024
Dünyadaki kızamık vakalarında geçen yıl bir önceki yıla göre yılda %79’luk artış saptandı. Kaygılandıran artış Türkiye’de de var: 2021’de 51, 2022’de 125 olarak kayda geçen vaka sayısı 2023’te 4 bin 959’a yükseldi. %2-15 oranında ölüme yol açan hastalıktan Türkiye’den hiç ölüm bildirilmemesi gerçekçi bulunmuyor.
Türk Tabipleri Birliği (TTB) Aşı Çalışma Grubu üyesi, halk sağlığı uzmanı Prof. Dr. Muzaffer Eskiocak, “Kızamık varsa, ölüm vardır. 4 bin 959 vakada henüz ölüm bildirimi yapılmaması hastalığın doğasına aykırı” dedi.
Sağlık Bakanlığı kızamıkla ilgili şeffaf bir politika izlemiyor. İlgili meslek örgütleri, uzmanlar dahi kızamıkla ilgili verileri bakanlıktan değil, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) kaynaklarından edinebiliyor. Yukarıdaki veriler de DSÖ’den. Kızamıkta ölümlerin % 60’ı hastalığa bağlı gelişen pnömoni (zatüre), %8’i ishalden kaynaklanıyor. Belli ki bu vakalarda ölüm nedeni olarak kızamık değil, geliştirdiği hastalıklar yazılıyor.
Bakanlığın DSÖ’ye bildirdiği verilere göre vakaların 1158’i hastanede tedavi edildi. Kızamık salgınlarında en çok 10 yaşından küçük çocuklar hastalanıyor.
Hapşırma, öksürmeyle kolay yayılıyor
Kızamık aşıyla önlenebilir hastalıklar arasında en fazla ölüme yol açan, yüksek derecede enfeksiyöz bir hastalık. Solunum yoluyla kolayca bulaşıyor. Virüs, öksürme ve hapşırma, yakın kişisel temas veya enfekte burun veya boğaz salgılarıyla doğrudan temas yoluyla yayılıyor. Kapalı, havalandırılmayan ortamda, kızamık hastası ayrıldıktan sonra 2 saat içinde bulaşma mümkün. Aşısız hamileler de risk altında. Ölüm ve sakatlıklara yol açabiliyor. Virüs havada veya enfekte yüzeylerde iki saate kadar aktif ve bulaşıcı. Döküntüler başlamadan dört gün öncesinden, başlayınca da dört gün sonrasına kadar bulaştırılıyor. Salgınları özellikle yetersiz beslenen küçük çocuklar arasında çok sayıda ölüme neden oluyor. Kızamığın büyük ölçüde ortadan kaldırıldığı ülkelerde, diğer ülkelerden ithal edilen vakalar önemli bir enfeksiyon kaynağı olmayı sürdürüyor.
Çocukların aşılanmaması ailevi (ya da kişisel) bir tercih değil. Çünkü bu aşısız çocuklar, parktaki, kreşteki, okulda, ailede vs. karşılaştıkları diğer çocukları, birlikte yaşadıkları ve temas ettikleri aşısız herkesi riske sokuyor.
Kızamık vakaları az rapor ediliyor, gerçek sayı çok daha yüksek
Aslında şanslıyız ki 50 yıldır, çok etkili aşısı var. Kökü kazınabilir, insanlık için sorun olmaktan çıkarılabilir. Aşı dünya çapında 2000-2015’de kızamık ölümlerinde %79’luk bir düşüşe neden oldu. Tahminen 20.3 milyon ölümü önledi.
Aşıya karşı güvensizliğin (bunda pandeminin de etkisi var) sonuçlarından biri 2022’de rapor edilen 306 binden fazla kızamık vakasıydı. Aynı yıl kızamığa bağlı ölümler %43 arttı. 130 binden fazla ölüm oldu. Geçen yıl 9,2 milyon vaka kaydedildi. DSÖ kızamık vakalarının genellikle çok az rapor edildiğini ve gerçek sayının kesinlikle daha yüksek olduğunu söylüyor. Kızamıktan ölen çocukların %92’si düşük gelirli ülkelerde yaşıyor. Büyük çoğunluğu beş yaş altında. 2023 verileri derlendiğinde ölümlerdeki artışın sürdüğü görülecek.