Ağaçları kesmemek için bir başka sebep: Maymun sıtması insanlara bulaşıyor
2 Ocak 2016
Sunay Balaban
Doğanın işleyişine müdahale ettiğimizde, sıklıkla ucu yine gelip bize dokunan beklenmedik sonuçlarla karşılaşırız. Hastalık Kontrol Merkezi (Center for Disease Control-CDC) tarafından yapılan yeni bir çalışma orman tahribatının, Malezya‘daki makaklarda görülen bir sıtma parazitinin (Plasmodium knowlesi) insanlara bulaşmasında önemli bir etken olduğunu göstermektedir.
İlk bakışta ağaçları kesmenin bir maymun sıtmasının insana bulaşma riskini neden arttırdığı pek anlaşılmasa da çevresel bozunumun (ekosistemler üzerine belirgin etkileri olan çevresel koşullardaki geçici değişiklikler) sonuçları dikkate alındığında araştırmacılar bu durumun bir etkisi olduğunu keşfetti.
Yeni çalışmanın baş yazarı Londra Hiyjen ve Tropikal Tıp Okulu araştırma görevlisi Kimberly Fornace,“Her şey ormanların yok edilişine bakmaya başladığımız zaman açıklığa kavuştu” dedi. Fornace ve iş arkadaşlarına göre ormanların açık alanlara dönüştürülmesi ve kalkınma faaliyetleri aslında insan, makak ve sivrisineklerin daha önce hiç olmadığı kadar yakın temasta bulunmasına neden olduyordu.
Araştımacılar, 2008 ve 2011 yılları arasında sağlık kliniklerinden elde edilen verileri, belirli alanlardaki ormanların yok oluş sürecini gösteren uydu fotoğrafları ile karşılaştırarak, orman örtüsüyle enfeksiyon olgusu arasındaki ilişkiyi deşifre edebildiler.
Bilim insanları geçmişte ormanların yok edilme oranının -bir diğer değişle, belirli yıllar içerisinde insan sıtması vakasına zemin hazırlayan orman tahribatı miktarının- yüksek olduğu alanların daha yüksek enfeksiyon oranı ile ilişkili olduğunu buldular. Yani orman tahribatının fazla olduğu bölgelerde enfeksiyonla karşılaşma riski bir o kadar yüksekti. Ancak aynı zamanda orman örtüsünün hâlâ yüzde 65’inden fazlasına sahip olan alanların da yüksek enfeksiyon oranı ile bağlantısı olabildiğini belirlediler.
Bu durum sınır etkisi olarak da bilinen bir olguyla açıklanabilir. Sınır etkisi, bir habitatın sınırlarında ekosistemin yüksek derecede çevresel değişime uğradığı durumu ifade etmek için kullanılır. Bu etkiler, insanların belirli bölgelerdeki ekosistemleri, tomrukçuluk ve ormanların açık arazilere çevrilmesi gibi aktiviteler aracılığıyla parçalara ayırdıkları alanlarda çok daha belirgin olarak görülmektedir.
İşte bu alanlar, insanların ve makakların çok büyük olasılıkla en yakın olduğu dolayısıyla parazitin yayılması için oldukça kritik olan sınırlardı.
Maymunların habitatlarının yok edilmesi, onları çok daha küçük alanlara sıkıştırmak ve besinlerini bulabilmeleri için onları ormanın dışına sürüklemek de muhtemelen bu duruma etki eden faktörlerdendi.
Böylelikle “Ormanların tahribatına neden dur demeliyiz?” sorusunun cevaplarına bir yenisi daha eklendi. Dur demeliyiz çünkü bu tahribat sadece biyoçeşitlilik ve iklimi kötü yönde etkilemekle kalmayacak, aynı zamanda yeni hastalıkların insana ve diğer hayvanlara bulaşmasında önemli bir etken olacaktır.
Kaynak: Tree Hugger